BEZPIECZEŃSTWO WSPÓLNOTOWE – dotyczy stanu relacji międzyludzkich, w których pożądanym celem jest szczególny rodzaj spójności, zaufania i zdolności do współpracy. Kategoria bezpieczeństwa wspólnotowego [bezp.wsp.] związana jest ściśle z pojęciem kapitału społecznego. Kapitał społeczny zbiorowości umożliwia wspólne osiąganie celów i zwiększanie efektywności funkcjonowania dzięki łączeniu kapitałów pochodzących z zasobów, jakimi dysponują jednostki. W przypadku bezp.wsp. kapitał społeczny zbiorowości pozwala osiągać cele związane z indywidualnym i zbiorowym bezpieczeństwem. Wysoki poziom bezp.wsp. daje przewagę grupom zdolnym do jego wytwarzania. W takich zbiorowościach jednostki są przekonane, że inni ludzie zasługują na zaufanie, można na nich liczyć, a instytucje postrzegane są jako niezawodne. Bezp.wsp. na poziomie psychologicznym (subiektywnym) przejawia się jako zaufanie do członków zbiorowości w sferze normatywnej, poczucie przewidywalności zachowań innych ludzi, pewność, że w sytuacjach kryzysowych (trudnych) możliwe jest otrzymanie wsparcia (emocjonalnego, materialnego, opieki itd.).

Bezp.wsp. w sensie obiektywnym zależy od dostępnych zasobów, które mogą być wykorzystane do zaspokojenia szeroko rozumianej potrzeby bezpieczeństwa. Zapewnienie bezpieczeństwa jest możliwe dzięki podzielaniu przez członków zbiorowości wspólnych norm: współpracy, wzajemności, troski, pomagania słabszym, a także dzięki komunikacji. Komunikacja jest niezbędnym warunkiem wytwarzania bezp.wsp. Jednostki, wchodząc w relacje z innymi, dopiero wówczas mogą poznać ich poglądy, potrzeby, sytuację, ponadto przekazują sobie nawzajem użyteczne informacje, które mogą być wykorzystywane w celu zwiększenia poziomu bezpieczeństwa zbiorowości. Osoby, które są częścią sieci relacji, lepiej radzą sobie z problemami psychicznymi i egzystencjalnymi, łatwiej pokonują traumę i kryzys, a zatem odbudowują → poczucie bezpieczeństwa.

Bezp.wsp. zależy także od gotowości członków zbiorowości do dzielenia się zasobami. Zasoby mogą być obiektywnie dostępne (np. wysoki kapitał materialny jednostek), ale gdy ludzie nie chcą nimi dzielić, bezp.wsp. jest niskie. Poczucie bezpieczeństwa jednostki zależy zatem także od zdolności ludzi tworzących zbiorowość do działania na rzecz dobra wspólnego, którym jest bezpieczeństwo. Wskaźniki bezp.wsp. to m.in. aktywność obywatelska, przynależność do organizacji, gotowość do współpracy i wzajemnej pomocy w sytuacjach zagrożeń bezpieczeństwa. [Beata Czuba]

Literatura: M. Leszczyński, Bezpieczeństwo społeczne Polaków wobec wyzwań XXI wieku, Warszawa 2011 • R.D. Putnam, Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, Warszawa 2008 • F. Warneken, M. Tomasello, The Roots of Human Altruism, „The British Journal of Psychology” 2009, nr 100(3).