BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO; BBN – urząd, za pomocą którego prezydent RP wykonuje swoje zadania w zakresie bezpieczeństwa i obronności. Zadania prezydenta wynikają z określonej w Konstytucji roli jako najwyższego przedstawiciela RP i gwaranta ciągłości władzy państwowej, a także organu władzy czuwającego nad przestrzeganiem Konstytucji, stojącego na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Zadania BBN wynikają również z konstytucyjnej funkcji prezydenta RP jako najwyższego zwierzchnika SZ RP. Przykładem tego typu działań jest m.in. przeprowadzone w latach 2010–2012 przedsięwzięcie analityczno-organizacyjne, jakim był → strategiczny przegląd bezpieczeństwa narodowego. Główne rezultaty przeglądu przedstawiono w niejawnym raporcie, na podstawie którego powstała Biała księga bezpieczeństwa. Efektem inicjatyw podejmowanych przez BBN jest też → strategia bezpieczeństwa narodowego RP (ostatnia z roku 2020). Do zadań Biura należy także merytoryczno-organizacyjna obsługa → Rady Bezpieczeństwa Narodowego powoływanej przez prezydenta.

Formalnoprawne podstawy funkcjonowania BBN stworzyło zarządzenie prezydenta RP z 1991 r. w sprawie składu oraz zasad i trybu działania Komitetu Obrony Kraju (organ prezydenta RP w latach 1990‒2003). Zmiany dokonywane na przestrzeni minionych lat w strukturze i kompetencjach BBN były wypadkową kilku zasadniczych elementów, a mianowicie uprawnień konstytucyjnych i ustawowych prezydenta RP w zakresie zewnętrznego i wewnętrznego bezpieczeństwa państwa oraz prerogatyw głowy państwa jako zwierzchnika SZ RP (nowa konstytucja, nowelizacje ustawowe), a także oczekiwań prezydenta wobec szefa BBN jako doradcy do spraw bezpieczeństwa. Założeniem wdrażanych zmian było zbudowanie zespołu specjalistów zdolnego do realizacji zadań w zakresie bieżących i długofalowych analiz oraz projektowania koncepcji strategicznych odnoszących się do problematyki bezpieczeństwa narodowego w wymiarze krajowym i międzynarodowym. Od strony organizacyjnej podstawą funkcjonowania BBN jest zarządzenie prezydenta RP wprowadzające Regulamin Biura; na czele BBN stoi wyznaczony przez prezydenta RP szef Biura w randze sekretarza stanu. Z reguły kolejni prezydenci wydają kolejne akty, obecnie obowiązuje zarządzenie z 2022 r. i na jego podstawie struktura BBN to następujące komórki organizacyjne: Gabinet Szefa Biura, Departament Analiz Strategicznych, Departament Zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi, Departament Prawa i Bezpieczeństwa Pozamilitarnego oraz Pion Pełnomocnika do spraw ochrony informacji niejawnych.

Do zakresu działania BBN należy realizowanie powierzonych przez prezydenta RP zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności, w tym: inicjowanie i udział w przygotowaniu koncepcji oraz planów organizacji i funkcjonowania zintegrowanego systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, a także projektów aktów normatywnych i innych aktów prawnych w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego; monitorowanie i analizowanie strategicznych uwarunkowań bezpieczeństwa narodowego – zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak i zewnętrznym; opracowywanie i opiniowanie dokumentów o charakterze strategicznym w zakresie bezpieczeństwa narodowego (w odniesieniu do których kompetencje posiada prezydent RP); monitorowanie i opiniowanie bieżącej działalności SZ RP, perspektywicznych programów rozwojowych oraz planów operacyjnych ich użycia (w ramach zwierzchnictwa prezydenta RP) oraz działalności organów władzy publicznej i innych państwowych jednostek organizacyjnych w sferze bezpieczeństwa pozamilitarnego. Nie mniej ważna jest też kooperacja z organami władzy publicznej i organizacjami społecznymi w sprawach dotyczących bezpieczeństwa narodowego. [Tomasz Kośmider]

Literatura: Organy doradcze głowy państwa właściwe w sprawach bezpieczeństwa narodowego – geneza, doświadczenia i wnioski dla tworzenia zintegrowanego systemu bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, red. T. Kośmider, Warszawa 2015 • XX-lecie Biura Bezpieczeństwa Narodowego 1991–2011, Warszawa 2011.