BEZPIECZEŃSTWO PRAWNE – określony stan osiągany za pomocą przepisów prawa stanowionego charakteryzujący się stabilnością przepisów prawnych i ich faktycznym przestrzeganiem przez władzę publiczną. Inne ujęcia wskazują, że bezpieczeństwo prawne [bezp.pr.] polega na obowiązku spoczywającym na władzy publicznej zagwarantowania obywatelom przestrzegania katalogu wartości, które wywodzi się z zasady demokratycznego państwa prawnego. W doktrynie Jadwiga Potrzeszcz wskazuje, że bezp.pr. jest stanem osiąganym przy pomocy prawa pozytywnego, strzegącym dóbr życiowych człowieka oraz jego interesów w sposób możliwie całkowity i skuteczny. Poczuciu bezp.pr. musi towarzyszyć przekonanie, że prawo i jego stosowanie są sprawiedliwe w sensie nie tylko sprawiedliwości proceduralnej, ale także nie może mieć miejsca jaskrawa sprzeczność z poczuciem sprawiedliwości w znaczeniu materialnym. Zdaniem innych badaczy pojęcie to polega na spoczywającym na władzy publicznej obowiązku zagwarantowania obywatelom przestrzegania katalogu wartości, które wywodzi się z zasady demokratycznego państwa prawnego.

Pojęcie bezp.pr. łączy się na ogół z terminem demokratycznego państwa prawnego, w którym może ono być realizowane najpełniej i gwarantowane za pomocą różnych środków prawnych. W Konstytucji RP z 1997 r. istotę bezp.pr. zawiera art. 2 stanowiący, że ,,Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”. Zasada państwa prawnego stanowi, że granicą władzy jest prawo – władzę sprawuje demokratyczna władza, która może stanowić prawo, ale jest tym prawem ograniczona. Szerokie ujęcie państwa prawnego dotyczy sumy cech ustrojowych współczesnego państwa demokratycznego, czyli m.in.: trójpodział władzy, niezależność sądów i niezawisłość sędziów, zwierzchnictwo konstytucji i szczególna rola ustawy.

Istotną rolę w gwarantowaniu bezp.pr. odgrywają organy administracji publicznej, ale również sądy i trybunały oraz organizacje pozarządowe. W doktrynie akcentuje się, że dla faktycznego zagwarantowania bezp.pr. konieczne jest przestrzeganie zasad: nieretroaktywności prawa, jasności prawa, właściwej promulgacji aktów prawnych. Ponadto wskazuje się, że w poszczególnych gałęziach prawa bezp.pr. kształtuje się odmiennie, co wynika z ich specyfiki.

Termin bezp.pr. niejednokrotnie łączy się z bezpieczeństwem jednostki w relacjach z organami administracji publicznej. Cechą charakterystyczną bezp.pr. jest przewidywalność działań państwa, zwłaszcza w sferze legislacji, czego przykładem może być stabilność kluczowych aktów prawnych regulujących całe dziedziny stosunków społecznych, takich jak kodeksy. W strategii bezpieczeństwa narodowego RP z 2020 r. termin bezp.pr. nie jest wymieniony wprost, jednakże odnoszą się do niego zapisy wskazujące na konieczność podwyższenia pewności obrotu prawnego, czemu powinno służyć zapewnienie obywatelom skutecznej ochrony prawnej, sprawnie funkcjonujące sądownictwo i właściwe wykonywanie orzeczeń sądowych. [Wawrzyniec Kowalski]

Literatura: Ł. Pikuła, Bezpieczeństwo prawne jako podstawowa wartość prawa w systemie prawa, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2017, nr 39 • J. Potrzeszcz, Bezpieczeństwo prawne z perspektywy filozofii prawa, Lublin 2013 • B. Sitek, Bezpieczeństwo prawne a wertykalna wielowarstwowość systemów prawnych, „Journal of Modern Science” 2012, nr 1.